IFTA TARAFINDAN TANINAN AİLE TERAPİSİNE HAZIRLIK – 2011
Uluslararası Aile Terapisi Derneği’nin Misyonu
Her toplumun temeli ailedir. Üyelerinin desteğiyle, Uluslararası Aile Terapisi Derneği (IFTA), aile terapisinin ve aile içi ilişkilerin kalitesini güçlendirmek, arttırmak ve geliştirmek ve dünyada refahı ve barışı desteklemek amacıyla uluslararası konferanslar düzenlemektedir.
IFTA, misyonunu paylaşan dünyaki örgütlerle ve diğer profesyonellerle işbirliği içinde çalışarak, aile terapisi uygulayıcısı profesyonellerin içinde hizmet verdikleri toplumlardaki ailelere daha iyi destek sağlayabilmeleri için evlilik ve aile terapisinde kalite standarlarının geliştirilmesinde devamlı eğitimi teşvik etmektedir.
IFTA (Uluslararası Aile Terapisi Derneği) 1987’deki kuruluşundan bu yana aile terapistlerinin/sistemik terapistlerin gelişimiyle ilgilenmektedir. Aile terapisini aile terapisi yapan terapide kaç kişinin görüldüğünden ziyade terapinin neye odaklandığı ve vurgusu ile ilgilidir. Aile terapisi; kişilerin içinde geliştikleri veya işlevlerini yerine getirdikleri aile sistemini veya diğer sistemleri tam olarak anlamaya ve bu anlayış ile uygulamalarda bulunmaya dayandığı sürece; ailelerle, çiftlerle veya bireylerle yürütülebilir.
IFTA’nın misyonunun önemli bir parçası, yukarıda IFTA Misyonu’nda da belirtildiği gibi, düzenleyici bir kurum veya programlara/kişilere akreditasyon veren bir kurum olmak değil, bir danışman kurum olarak; dünya çapında desteklenmeye ihtiyaç duyan ve bu konularda destek arayan yerlerde aile ve sistemik terapisi eğitim ve uzman yetiştirme standardlarının oluşmasına destek olmaktır.
Asgari Eğitim Standartları
Bu belgedeki önerileren kriterler, dünyanın herhangi bir yerinde aile terapisi alanı geliştikçe ulusal/yerel kayıt, lisanslama/kayıt ve akreditasyon organları tarafından uygulanmak üzere oluşturulmuştur ve Uluslararası Aile Terapisi Derneği tarafından bir aile terapistinin uygulamalar yapmaya hazır olduğuna işaret eden asgari kriterler olarak tanınmaktadır.
Aile terapistlerinin/sistemik terapistlerin uygulamaya hazırlanmasında iki yöntem mevcuttur : 1) Aile terapisi mesleği: Aile terapisi ayrı bir meslektir. Bu yöntemle yüksek lisans ve doktora programları aracılığıyla, evlilik ve aile terapisti mesleki kimliğine sahip ve bu alandaki klinik çalışmalara hazır uygulayıcılar yetiştirilmektedir. ABD’deki evlilik ve aile terapisi alanı buna bir örnektir. ABD’nin 50 eyaletinde ve Kanada’nın bazı bölgelerinde akreditasyon sahibi programlar ve evlilik ve aile terapistleri için lisanslama mevcuttur.
2) Aile terapisi uygulamak: Bu yöntemin izlediği yol ise başka bir alanda eğitim görmüş uygulayıcıların hazırlığından ve bu alanda uzmanlık kazanmalarından geçmektedir. Bu, aile terapisi alanında geniş ölçüde bilgi kazanımını ve süpervize edilen klinik eğitimi içermektedir.
IFTA’nın bu belgedeki önerilerinin ise aile terapisinin ayrı bir meslek olarak kurulumu ve gelişimi amacıyla alınması zorunlu değildir; bu öneriler aile terapisi uygulayıcılarının eğitimi ile ilişkilidir. Bu öneriler ruh sağlığı veya benzeri yakın alanlarda kuramsal ve klinik eğitimin ve deneyimin geliştirilmesine yol göstermek amacıyla ortaya konmaktadır.
Asgari eğitim; temel bir eğitimi veya eşdeğerini içermeli, en az yedi yıl sürmeli ve temel eğitimin bitiminden sonraki üç yıl özellikle aile terapisi eğitimini içermelidir.
Eğitimin Bileşenleri
Aile terapisine hazırlık aşağıdaki bilgi birikimini, kavramsal anlayışı, klinik deneyim ve becerileri içermelidir:
1. Kuramsal Temeller
Sistem Teorisinin İlkeleri ve Ailelere Uygulanışı
Bireysel Gelişim ve Aile Yaşam-Döngüsü Gelişimi
Aile Biçimleri ve Sosyal Sistemler, Sınıf ve Kültür
Psikopatoloji ve İşlevsel Olmayan Aile Örüntüleri (Patternleri)
Aile Terapisi Modelleri ve Farklı Ortamlarda Uygulamalar
2. Araştırma
Araştırma Yöntemlerini Kavrama
Aile Terapisi ile ilgili ve Aile Terapisi Müdahaleleri ile ilgili Güncel Araştırma Bulguları
3. Etik ve İlişkili Mesleki Konular
Bireysel ve İlişkisel Konularla İlgili Etik İlkeler
Danışanlarla Çalışmayla İlgili Yasal Konular
Aile Terapisini İlgilendiren Yasalar/Düzenlemeler/Gelenekler
4. Klinik Beceri Gelişimi
Kalifiye Aile Terapisi Süpervizörlerinin Süpervizyonu Eşliğinde Bireyler, Çiftler ve Ailelerle Klinik Uygulamalar
Aşağıdaki Alanlarda Deneyimli Olmak ve Yetkinlik Göstermek:
Danışan Sistemiyle Terapötik Temas Kurulması
Danışan Değerlendirme ve Tanı Koyma
Tedavi Planı
Terapötik Müdahaleler ve Vaka Yönetimi
5. Kişisel Gelişim
Terapistin Olgunluğunu ve Farkındalığını Geliştirme Amaçlı uygun Deneyimler bunlar kişisel terapi, grup terapisi, aile kökeni terapisi veya çift terapisini içerebilir.
6. Sürekli Gelişim
Akademik Krediler ve Saatler Kılavuzu
Kredi Saati* Ders Saati
20 200-300 Kuramsal Temeller
1 10-15 Araştırma Yöntemleri
1 10-15 Etik ve İlişkili Mesleki Konular
1 10-15 Kişisel Gelişim
9 90-135 Klinik Beceri Gelişimi
Yukarıda belirtilen eğitim bileşenleri; en az 230 saatlik kuramsal ve aile terapisi konularına ilişkin dersleri, 250 saat klinik uygulama veya stajı (bunun en az 125 saati ilişkisel vakalar yani çiftler veya ailerden oluşacak şekilde), en az 100 saat bireysel veya grup süpervizyonunu (bunun 25 saati doğrudan canlı süpervizyon veya kayıt üzerinden süpervizyondan oluşacak şekilde) gerektirmektedir.
[*Not: Bir kredi 10-15 saatlik ders içerir. Bunların bazıları yönlendirilmiş bireysel çalışmadan, uzaktan eğitimden ve diğer onaylanmış öğrenme yöntemlerinden oluşabilir.]
Uluslararası Aile Terapisi Derneği Aile Terapisi
Eğitimcilerinin ve Süpervizörlerinin Temel Hazırlığı Rehberi
Uluslararası Aile Terapisi Derneği, aile terapistlerinin/sistemik terapistlerin; kalifiye eğitimciler ve uygulayıcılar tarafından, iyi planlanmış ve yeterli işleyişe sahip programlarda eğitilmelerini teşvik etmeye ve desteklemeye kendini adamıştır. Aile terapisi programlarındaki bazı dersler klinik odaklı çalışmalarda bulunmayan kişiler tarafından verilebilse de, klinik odaklı dersleri veren kişilerin ve eğitimleri süren aile terapistlerinin süpervizörlerinin kalifiye aile terapistleri olması gerekmektedir.
Bu sebeple, bir ülkedeki aile terapisi programlarının kurulundan üç ila beş yıla kadar, bir “dede” (veya “nine”) aile terapisti ünvanının ”kazanlılmış hak” süreci süregelmesi ve ulusal aile terapisi örgütleri tarafından asgari bir aile terapisi programı ve süpervizyonu tamamladıkları onaylanıp aile terapisi süpervizörleri olarak kabul edilen ve daha öncesinde klinik alanda süpervizörlük yapmış diğer alanlardan gelen tecrübeli klinisyenlerin öncülük edecektir.
Bu belgenin başında da belirtildiği gibi, bu belgedeki öneriler, aile terapisi eğitiminin genellikle başka bir ruh sağlığı alanında veya benzeri yakın bir alanda alınan eğitim sonucu elde edilen kuramsal temelin ve klinik deneyimlerin üzerine inşa edildiği ülkeler ve programlar için hazırlanmıştır. Aile terapisinin yıllardır varolduğu ülkelerdeki alandaki gelişimin zamanda deneyimler şunu göstermiştir: Eğitimci olabilmek ve özellikle de kalifiye ve onaylı süpervizör olabilmek için; uzun yıllardır başka alanlarda çalışmış ancak tecrübe sahibi kişilere kıyasla ”ikinci nesil” diyebileceğimiz, çok az klinik deneyimle (veya hiç klinik deneyimleri olmadan) kariyerlerinin erken evrelerinde aile terapisi eğitimine başlayan öğrencilerin daha uzun süreli süpervize edilen klinik deneyime ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu sebeple, bir ülkede aile terapisi programlarının kurulmasından üç-beş yıl sonrasına kadar; daha önce klinik uygulamalara süpervizörlük yapmış, diğer alanlardan gelen tecrübeli klinisyenlerin; ulusal aile terapisi örgütleri tarafından belirlenen asgari bir aile terapisi eğitimini ve süpervizyon programını tamamladıktan sonra onlara aile terapisti ünvanını veren ” kazanılmış hak” {(grandfathering) veya (grandmothering)} sürecinin süregelmesi ve bunun aracılığıyla alanda aile terapisi süpervizörü olarak yer almalarını önermekteyiz.
IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Süpervizörleri
Aile terapisi süpervizörü olarak IFTA tarafından tanınmak için, kişinin:
Temel derecesini veya denk eğitimini başarıyla tamamlamış bir dereceyi veya denk eğitimi başarıyla tamamlamış olması ve Eğitimin Bileşenleri kısmında belirtilen müfredatı kapsayan aile terapisi uzmanlığını tamamlamış olması gerekmektedir.
En az dört yıllık bir zaman diliminde, aşağıdaki deneyimleri en az 300 saatte elde etmiş olması gerekmektedir:
Dersler vermesi
Aile terapisi süpervizyonunu gözlemlemiş olması
Kalifiye bir süpervizör tarafından farklı vakalarla yürüttüğü aile terapisi süpervizyonunun süpervize edilmesi
Farklı vakalara süpervizörlük yapanları süpervize etmek
En az iki yıl klinik deneyim sahibi olmak
Bireysel ve mesleki gelişim deneyimleri içinde olmak
Not: IFTA başka yerlerde (örn., ABD’de) usulune uygun şekilde kalifiye olmuş ve lisansını almış, ancak başka bir ülkede eğitim ve süpervizyon veren Evlilik ve Aile Terapistlerini tanımaktadır. İlgilenen kişiler daha ayrıntılı bilgi için IFTA Sekreteriyle temasa geçmelidirler.
IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Eğitimcileri ve Süpervizörleri
Belirtilen şartları başarıyla tamamlayan kişiler kalifiye olarak görülür ve şunlara hak kazanırlar:
Aile terapisi programlarında eğitim vermek
Aile terapisti olmak için eğitim alan kişilerin klinik çalışmalarını süpervize etmek
Zaten kalifiye olan aile terapistlerinin sürekli mesleki gelişmleri bağlamında süpervizyon sağlamak
Aile terapisi bakış açısı ile çalışmak için destek isteyen personeli, programları ve kişileri süpervize etmek ve onlara danışmanlık hizmeti vermek
IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Eğitimi Veren Okul veya Enstitüsü Olmak için Yol Gösterici Adımlar
Kalifiye aile terapisi eğitimi veren okulları ve enstitüleri belirleyen kanunlara dayalı kuralların, standartların, ve/veya prosedürlerin yokluğunda, IFTA ulusal ve yerel aile terapisi örgütleriyle işbirliği yaparak okullardaki veya enstitülerdeki kalifiye aile terapisi programlarını tanıyabilir. Ancak programların bu belgede belirtilen kriterleri karşılaması ve eğitim kadrosunda kalifiye/IFTA tarafından tanınan aile terapistlerini bulundurması veya uygun bir zaman diliminde böyle bir kadroyu oluşturmaya yönelik kabul edilebilir bir plan sunması gerekmektedir.
Programınızın IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Eğitim Programı olmasını istiyorsanız, lütfen temasa geçin:
Dr. William Hiebert
IFTA General Secretary
1800 3rd Avenue, STE 512
Rock Island, IL 61201 USA
wjhiebert@aol.com 309-786-4491
Çift ve Aile Terapistlerinin asgari yetkinliğe sahip olabilmeleri için dünyada çeşitli Çift ve Aile Terapisi (ÇAT) meslek örgütleri, belirli eğitim içerikleri ve asgari eğitim ölçütleri belirlemiştir. ABD’de ÇAT alanı, yüksek lisans ve doktora düzeyinde programları olan farklı bir mesleki disiplindir. Çift ve aile terapisti olmak için üç seçenek mevcuttur: 1) 2-3 yıl süren yüksek lisans programları, 2) 3-5 yıl süren doktora programları veya 3) yüksek lisans sonrası 3-4 yıl süren eğitim programları. Avrupa Aile Terapisi Derneği’nin (EFTA) eğitim kriterlerine göre ise aile terapisi eğitimi lisans derecesini de içerecek şekilde, toplamda 7 yıldan aşağı olmamalıdır. Bunun en az 4 yılı aile ve sistemik terapi eğitiminden oluşmalıdır. Lisans derecesi dahil 3.000-3.500 saatlik toplam eğitimin temel kısmını 700-900 saatlik(akademik krediye eş) aile terapisi uzmanlık eğitimi oluşturmalıdır.
Ülkemizde ÇAT veya Aile Danışmanlığı yüksek lisans programlarının açılmaya başlaması ve sertifika programlarının sayıca artması önemli gelişmelerdir. Bununla birlikte, ÇAT veya Aile Danışmanlığı için oluşturulacak ortak eğitim içeriği ve asgari eğitim ölçütleri, farklı eğitim kurumlarında denk yetkinlik seviyesinde uzmanların yetişmesi ve alanımızın evrensel standartlara ulaşabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Asgari Eğitim Nasıl Olmalıdır?
ÇATED olarak asgari eğitimin içeriğini ve ölçütlerini belirlemek amacıyla, ÇAT uzmanlığının ve mesleğinin uzun yıllardır var olduğu dünyadaki örnekleri inceledik. Bu inceleme sonucunda Çift ve Aile Terapisi eğitiminde bulunması gereken temel unsurların belirgin ortak özellikler taşıdığı görülmüştür. Aşağıda yer alan eğitim içeriği Uluslararası Aile Terapisi Derneği (International Family Therapy Association; IFTA), Avrupa Aile Terapisi Derneği (European Family Therapy Association; EFTA), Amerikan Evlilik ve Aile Terapisi Derneği (American Association for Marriage and Family Therapy; AAMFT) ve İngiliz Aile Terapisi ve Sistemik Uygulama Derneği’nin (Association for Family Therapy and Systemic Practice in the UK; AFT) çift ve aile terapistleri için öngördükleri standart eğitim koşullarının bir derlemesidir. ÇAT veya Aile Danışmanlığı hizmetlerini yerine getirecek olan terapistlere yönelik hazırlanacak eğitim programlarının aşağıda belirtilen asgari eğitim ölçütlerini içermesi, mesleki yeterlilik açısından önemli olduğu kadar, toplum sağlığı açısında da büyük önem taşımaktadır.
Çift ve Aile Terapisi veya Danışmanlığı Önerilen Eğitim İçeriği
1. Kuramsal Temel
A. Sistemik yaklaşım hakkında kuramsal ve teknik bilgi
B. Temel Çift ve Aile Terapisi kuramları/yaklaşımları, çağdaş Çift ve Aile Terapisi yaklaşımları ve kanıta dayalı Çift ve Aile Terapisi yaklaşımları hakkında bilgi
i. Farklı yaklaşımların karşılaştırılması, eleştirel olarak değerlendirilmesi ve kültürel açıdan değerlendirilmesi
ii. Bireysel, çift veya aile modlarında yürütülebilecek terapi uygulamalarının benzerlikleri/farklılıkları hakkında bilgi
C. Hayat boyu insan gelişimi ve aile evreleri hakkında kuramsal bilgi
2. Değerlendirme
A. Temel psikopatoloji bilgisi
B. Çiftlerde ve ailelerdeki süreçleri ve işlevselliği sistemik olarak değerlendirme
C. Çiftlerle ve aile üyeleri ile kullanacak değerlendirme araçları hakkında bilgi ve beceri
D. Çift ve Aile Terapisine gelen bireyleri sosyokültürel özellikler açısından değerlendirme
3. Klinik Beceri ve Deneyim
A. İlk görüşmede kapsamlı ve sistemik bilgi alma becerisi
B. Temel Çift ve Aile terapisi becerileri ile bireysel, çift ve aile görüşmelerini yürütme
C. Terapiye dahil tüm bireylerle uygun terapötik işbirliği kurabilme ve bu kişileri terapi sürecine dahil etme
D. Terapi planı yapma, hedefler oluşturma, terapi sürecinin gelişimini hedefler doğrultusunda değerlendirme ve uyarlama
E. Risk ve kriz durumlarını değerlendirme, yönetme ve gerekli girişimlerde bulunma
F. Çift ve aileleri etkileyen süreçleri ve dinamikleri değiştirmeye ve bireyleri, çiftleri ve aileleri güçlendirmeye yönelik ilişkisel/sistemik Çift ve Aile Terapisi uygulamalarında bulunma
G. Çift ve Aile Terapisi uygulamalarında sosyokültürel faktörlerin, gelişimsel düzeyin ve ailenin içinde bulunduğu evrenin etkisi hakkında farkındalık ve bunlara uygun müdahalelerde bulunma
H. Çeşitli biçimlerde süpervizyon (bireysel, grup, canlı, kayıttan ve konsültasyon)
4. Etik ve Hukuki Konular
A. Alanı ilgilendiren hukuki düzenlemeler hakkında bilgi
B. Etik kararlar verebilme ve etik uygulamalarda bulunabilme bilgisi
5. Araştırma
A. Çift ve Aile terapisi uygulamaları üzerine yapılmış bilimsel araştırma bulguları hakkında bilgi
B. Araştırma yöntemleri bilgisi
IFTA TARAFINDAN TANINAN AİLE TERAPİSİNE HAZIRLIK – 2011
Uluslararası Aile Terapisi Derneği’nin Misyonu
Her toplumun temeli ailedir. Üyelerinin desteğiyle, Uluslararası Aile Terapisi Derneği (IFTA), aile terapisinin ve aile içi ilişkilerin kalitesini güçlendirmek, arttırmak ve geliştirmek ve dünyada refahı ve barışı desteklemek amacıyla uluslararası konferanslar düzenlemektedir.
IFTA, misyonunu paylaşan dünyaki örgütlerle ve diğer profesyonellerle işbirliği içinde çalışarak, aile terapisi uygulayıcısı profesyonellerin içinde hizmet verdikleri toplumlardaki ailelere daha iyi destek sağlayabilmeleri için evlilik ve aile terapisinde kalite standarlarının geliştirilmesinde devamlı eğitimi teşvik etmektedir.
IFTA (Uluslararası Aile Terapisi Derneği) 1987’deki kuruluşundan bu yana aile terapistlerinin/sistemik terapistlerin gelişimiyle ilgilenmektedir. Aile terapisini aile terapisi yapan terapide kaç kişinin görüldüğünden ziyade terapinin neye odaklandığı ve vurgusu ile ilgilidir. Aile terapisi; kişilerin içinde geliştikleri veya işlevlerini yerine getirdikleri aile sistemini veya diğer sistemleri tam olarak anlamaya ve bu anlayış ile uygulamalarda bulunmaya dayandığı sürece; ailelerle, çiftlerle veya bireylerle yürütülebilir.
IFTA’nın misyonunun önemli bir parçası, yukarıda IFTA Misyonu’nda da belirtildiği gibi, düzenleyici bir kurum veya programlara/kişilere akreditasyon veren bir kurum olmak değil, bir danışman kurum olarak; dünya çapında desteklenmeye ihtiyaç duyan ve bu konularda destek arayan yerlerde aile ve sistemik terapisi eğitim ve uzman yetiştirme standardlarının oluşmasına destek olmaktır.
Asgari Eğitim Standartları
Bu belgedeki önerileren kriterler, dünyanın herhangi bir yerinde aile terapisi alanı geliştikçe ulusal/yerel kayıt, lisanslama/kayıt ve akreditasyon organları tarafından uygulanmak üzere oluşturulmuştur ve Uluslararası Aile Terapisi Derneği tarafından bir aile terapistinin uygulamalar yapmaya hazır olduğuna işaret eden asgari kriterler olarak tanınmaktadır.
Aile terapistlerinin/sistemik terapistlerin uygulamaya hazırlanmasında iki yöntem mevcuttur : 1) Aile terapisi mesleği: Aile terapisi ayrı bir meslektir. Bu yöntemle yüksek lisans ve doktora programları aracılığıyla, evlilik ve aile terapisti mesleki kimliğine sahip ve bu alandaki klinik çalışmalara hazır uygulayıcılar yetiştirilmektedir. ABD’deki evlilik ve aile terapisi alanı buna bir örnektir. ABD’nin 50 eyaletinde ve Kanada’nın bazı bölgelerinde akreditasyon sahibi programlar ve evlilik ve aile terapistleri için lisanslama mevcuttur.
2) Aile terapisi uygulamak: Bu yöntemin izlediği yol ise başka bir alanda eğitim görmüş uygulayıcıların hazırlığından ve bu alanda uzmanlık kazanmalarından geçmektedir. Bu, aile terapisi alanında geniş ölçüde bilgi kazanımını ve süpervize edilen klinik eğitimi içermektedir.
IFTA’nın bu belgedeki önerilerinin ise aile terapisinin ayrı bir meslek olarak kurulumu ve gelişimi amacıyla alınması zorunlu değildir; bu öneriler aile terapisi uygulayıcılarının eğitimi ile ilişkilidir. Bu öneriler ruh sağlığı veya benzeri yakın alanlarda kuramsal ve klinik eğitimin ve deneyimin geliştirilmesine yol göstermek amacıyla ortaya konmaktadır.
Asgari eğitim; temel bir eğitimi veya eşdeğerini içermeli, en az yedi yıl sürmeli ve temel eğitimin bitiminden sonraki üç yıl özellikle aile terapisi eğitimini içermelidir.
Eğitimin Bileşenleri
Aile terapisine hazırlık aşağıdaki bilgi birikimini, kavramsal anlayışı, klinik deneyim ve becerileri içermelidir:
1. Kuramsal Temeller
Sistem Teorisinin İlkeleri ve Ailelere Uygulanışı
Bireysel Gelişim ve Aile Yaşam-Döngüsü Gelişimi
Aile Biçimleri ve Sosyal Sistemler, Sınıf ve Kültür
Psikopatoloji ve İşlevsel Olmayan Aile Örüntüleri (Patternleri)
Aile Terapisi Modelleri ve Farklı Ortamlarda Uygulamalar
2. Araştırma
Araştırma Yöntemlerini Kavrama
Aile Terapisi ile ilgili ve Aile Terapisi Müdahaleleri ile ilgili Güncel Araştırma Bulguları
3. Etik ve İlişkili Mesleki Konular
Bireysel ve İlişkisel Konularla İlgili Etik İlkeler
Danışanlarla Çalışmayla İlgili Yasal Konular
Aile Terapisini İlgilendiren Yasalar/Düzenlemeler/Gelenekler
4. Klinik Beceri Gelişimi
Kalifiye Aile Terapisi Süpervizörlerinin Süpervizyonu Eşliğinde Bireyler, Çiftler ve Ailelerle Klinik Uygulamalar
Aşağıdaki Alanlarda Deneyimli Olmak ve Yetkinlik Göstermek:
Danışan Sistemiyle Terapötik Temas Kurulması
Danışan Değerlendirme ve Tanı Koyma
Tedavi Planı
Terapötik Müdahaleler ve Vaka Yönetimi
5. Kişisel Gelişim
Terapistin Olgunluğunu ve Farkındalığını Geliştirme Amaçlı uygun Deneyimler bunlar kişisel terapi, grup terapisi, aile kökeni terapisi veya çift terapisini içerebilir.
6. Sürekli Gelişim
Akademik Krediler ve Saatler Kılavuzu
Kredi Saati* Ders Saati
20 200-300 Kuramsal Temeller
1 10-15 Araştırma Yöntemleri
1 10-15 Etik ve İlişkili Mesleki Konular
1 10-15 Kişisel Gelişim
9 90-135 Klinik Beceri Gelişimi
Yukarıda belirtilen eğitim bileşenleri; en az 230 saatlik kuramsal ve aile terapisi konularına ilişkin dersleri, 250 saat klinik uygulama veya stajı (bunun en az 125 saati ilişkisel vakalar yani çiftler veya ailerden oluşacak şekilde), en az 100 saat bireysel veya grup süpervizyonunu (bunun 25 saati doğrudan canlı süpervizyon veya kayıt üzerinden süpervizyondan oluşacak şekilde) gerektirmektedir.
[*Not: Bir kredi 10-15 saatlik ders içerir. Bunların bazıları yönlendirilmiş bireysel çalışmadan, uzaktan eğitimden ve diğer onaylanmış öğrenme yöntemlerinden oluşabilir.]
Uluslararası Aile Terapisi Derneği Aile Terapisi
Eğitimcilerinin ve Süpervizörlerinin Temel Hazırlığı Rehberi
Uluslararası Aile Terapisi Derneği, aile terapistlerinin/sistemik terapistlerin; kalifiye eğitimciler ve uygulayıcılar tarafından, iyi planlanmış ve yeterli işleyişe sahip programlarda eğitilmelerini teşvik etmeye ve desteklemeye kendini adamıştır. Aile terapisi programlarındaki bazı dersler klinik odaklı çalışmalarda bulunmayan kişiler tarafından verilebilse de, klinik odaklı dersleri veren kişilerin ve eğitimleri süren aile terapistlerinin süpervizörlerinin kalifiye aile terapistleri olması gerekmektedir.
Bu sebeple, bir ülkedeki aile terapisi programlarının kurulundan üç ila beş yıla kadar, bir “dede” (veya “nine”) aile terapisti ünvanının ”kazanlılmış hak” süreci süregelmesi ve ulusal aile terapisi örgütleri tarafından asgari bir aile terapisi programı ve süpervizyonu tamamladıkları onaylanıp aile terapisi süpervizörleri olarak kabul edilen ve daha öncesinde klinik alanda süpervizörlük yapmış diğer alanlardan gelen tecrübeli klinisyenlerin öncülük edecektir.
Bu belgenin başında da belirtildiği gibi, bu belgedeki öneriler, aile terapisi eğitiminin genellikle başka bir ruh sağlığı alanında veya benzeri yakın bir alanda alınan eğitim sonucu elde edilen kuramsal temelin ve klinik deneyimlerin üzerine inşa edildiği ülkeler ve programlar için hazırlanmıştır. Aile terapisinin yıllardır varolduğu ülkelerdeki alandaki gelişimin zamanda deneyimler şunu göstermiştir: Eğitimci olabilmek ve özellikle de kalifiye ve onaylı süpervizör olabilmek için; uzun yıllardır başka alanlarda çalışmış ancak tecrübe sahibi kişilere kıyasla ”ikinci nesil” diyebileceğimiz, çok az klinik deneyimle (veya hiç klinik deneyimleri olmadan) kariyerlerinin erken evrelerinde aile terapisi eğitimine başlayan öğrencilerin daha uzun süreli süpervize edilen klinik deneyime ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu sebeple, bir ülkede aile terapisi programlarının kurulmasından üç-beş yıl sonrasına kadar; daha önce klinik uygulamalara süpervizörlük yapmış, diğer alanlardan gelen tecrübeli klinisyenlerin; ulusal aile terapisi örgütleri tarafından belirlenen asgari bir aile terapisi eğitimini ve süpervizyon programını tamamladıktan sonra onlara aile terapisti ünvanını veren ” kazanılmış hak” {(grandfathering) veya (grandmothering)} sürecinin süregelmesi ve bunun aracılığıyla alanda aile terapisi süpervizörü olarak yer almalarını önermekteyiz.
IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Süpervizörleri
Aile terapisi süpervizörü olarak IFTA tarafından tanınmak için, kişinin:
Temel derecesini veya denk eğitimini başarıyla tamamlamış bir dereceyi veya denk eğitimi başarıyla tamamlamış olması ve Eğitimin Bileşenleri kısmında belirtilen müfredatı kapsayan aile terapisi uzmanlığını tamamlamış olması gerekmektedir.
En az dört yıllık bir zaman diliminde, aşağıdaki deneyimleri en az 300 saatte elde etmiş olması gerekmektedir:
Dersler vermesi
Aile terapisi süpervizyonunu gözlemlemiş olması
Kalifiye bir süpervizör tarafından farklı vakalarla yürüttüğü aile terapisi süpervizyonunun süpervize edilmesi
Farklı vakalara süpervizörlük yapanları süpervize etmek
En az iki yıl klinik deneyim sahibi olmak
Bireysel ve mesleki gelişim deneyimleri içinde olmak
Not: IFTA başka yerlerde (örn., ABD’de) usulune uygun şekilde kalifiye olmuş ve lisansını almış, ancak başka bir ülkede eğitim ve süpervizyon veren Evlilik ve Aile Terapistlerini tanımaktadır. İlgilenen kişiler daha ayrıntılı bilgi için IFTA Sekreteriyle temasa geçmelidirler.
IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Eğitimcileri ve Süpervizörleri
Belirtilen şartları başarıyla tamamlayan kişiler kalifiye olarak görülür ve şunlara hak kazanırlar:
Aile terapisi programlarında eğitim vermek
Aile terapisti olmak için eğitim alan kişilerin klinik çalışmalarını süpervize etmek
Zaten kalifiye olan aile terapistlerinin sürekli mesleki gelişmleri bağlamında süpervizyon sağlamak
Aile terapisi bakış açısı ile çalışmak için destek isteyen personeli, programları ve kişileri süpervize etmek ve onlara danışmanlık hizmeti vermek
IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Eğitimi Veren Okul veya Enstitüsü Olmak için Yol Gösterici Adımlar
Kalifiye aile terapisi eğitimi veren okulları ve enstitüleri belirleyen kanunlara dayalı kuralların, standartların, ve/veya prosedürlerin yokluğunda, IFTA ulusal ve yerel aile terapisi örgütleriyle işbirliği yaparak okullardaki veya enstitülerdeki kalifiye aile terapisi programlarını tanıyabilir. Ancak programların bu belgede belirtilen kriterleri karşılaması ve eğitim kadrosunda kalifiye/IFTA tarafından tanınan aile terapistlerini bulundurması veya uygun bir zaman diliminde böyle bir kadroyu oluşturmaya yönelik kabul edilebilir bir plan sunması gerekmektedir.
Programınızın IFTA Tarafından Tanınan Aile Terapisi Eğitim Programı olmasını istiyorsanız, lütfen temasa geçin:
Dr. William Hiebert
IFTA General Secretary
1800 3rd Avenue, STE 512
Rock Island, IL 61201 USA
wjhiebert@aol.com 309-786-4491
Çift ve Aile Terapisi veya Danışmanlığı alanında evrensel nitelikteki eğitim programlarının tamamı, edinilen kuramsal bilgilerin uygulamaya geçirilmesi ve uygulama alanında yeterlilik kazandırılabilmesi için ‘uygulama’ ve ‘süpervizyon’ unsurlarını öngörmektedir. Bu nedenle, yeterlilik temelli eğitim programlarında belirli düzeyde (saat bazında) birebir aileler, çiftler ve bireylerle görüşmeler yapılması ve yapılan bu görüşmeler için debelirli düzeyde (saat bazında) süpervizyon alınması gerekmektedir. Evrensel ölçütlere göre terapist adayı yürüttüğü her 5 saatlik terapi görüşmesi için en az 1 saat süpervizyon almalıdır.Süpervizyon; Çift ve Aile Terapisi alanında uzmanlamış ve süpervizyon üzerine eğitim almış deneyimli bir süpervizörün, terapist adayının eğitiminin bir parçası olarak birebir görüşmeler yaptığı bireyler, çiftler ve aileleri takip etmesi, danışanlar hakkında bilgi alması, terapinin ilerleyişini ve terapist adayının yetkinliklerini geliştirmek amacıyla gerekli yönlendirmeleri sağlaması anlamına gelmektedir. Süpervizyonun en temel amaçlarından bir diğeri de eğitimine devam etmekte olan terapist adaylarının performanslarını takip ederek danışanların iyiliklerini gözetmektir. Ayrıca süpervizyon terapist adaylarının mesleki kimliklerinin gelişimine önemli katkı sağlar.
Bireysel Süpervizyon: Bir veya iki terapist adayının aynı anda süpervize edilmesidir.
Grup Süpervizyonu: En fazla 10 terapist adayından oluşan süpervizyondur.
Canlı Süpervizyon: Süpervizörün görüşmeyi canlı olarak izlediği (aynalı odadan, video kamera ile farklı bir odadan veya bu koşullar sağlanamıyorsa odanın içinde) ve görüşmenin hem öncesinde hem sonrasında vak’anın değerlendirildiği ve terapist adayına vak’a hakkında ve kendi yetkinlikleri hakkında yapıcı geribildirimlerin sağlandığı süpervizyon.
Kayıtlı Süpervizyon: Terapist adayının danışanları ile yaptığı görüşmelerin görüntü veya ses kayıtları üzerinden yapıldığı süpervizyon.
Konsültasyon: Terapist adayının çalıştığı bireyler, çiftler ve aileler hakkında ve terapinin gidişatı hakkında sözel olarak süpervizöre bilgi verdiği ve bu bilgiler doğrultusunda yürütülen süpervizyondur.
Derneğimizin önerdiği süpervizyon ölçütlerine ve süpervizör kriterlerine web sitemizin IFTA Kriterleri bölümünden ulaşılabilir.
Çift ve Aile Terapistlerinin asgari yetkinliğe sahip olabilmeleri için dünyada çeşitli Çift ve Aile Terapisi (ÇAT) meslek örgütleri, belirli eğitim içerikleri ve asgari eğitim ölçütleri belirlemiştir. ABD’de ÇAT alanı, yüksek lisans ve doktora düzeyinde programları olan farklı bir mesleki disiplindir. Çift ve aile terapisti olmak için üç seçenek mevcuttur: 1) 2-3 yıl süren yüksek lisans programları, 2) 3-5 yıl süren doktora programları veya 3) yüksek lisans sonrası 3-4 yıl süren eğitim programları. Avrupa Aile Terapisi Derneği’nin (EFTA) eğitim kriterlerine göre ise aile terapisi eğitimi lisans derecesini de içerecek şekilde, toplamda 7 yıldan aşağı olmamalıdır. Bunun en az 4 yılı aile ve sistemik terapi eğitiminden oluşmalıdır.
Lisans derecesi dahil 3.000-3.500 saatlik toplam eğitimin temel kısmını 700-900 saatlik(akademik krediye eş) aile terapisi uzmanlık eğitimi oluşturmalıdır. Ülkemizde ÇAT veya Aile Danışmanlığı yüksek lisans programlarının açılmaya başlaması ve sertifika programlarının sayıca artması önemli gelişmelerdir. Bununla birlikte, ÇAT veya Aile Danışmanlığı için oluşturulacak ortak eğitim içeriği ve asgari eğitim ölçütleri, farklı eğitim kurumlarında denk yetkinlik seviyesinde uzmanların yetişmesi ve alanımızın evrensel standartlara ulaşabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Asgari Eğitim Nasıl Olmalıdır?
ÇATED olarak asgari eğitimin içeriğini ve ölçütlerini belirlemek amacıyla, ÇAT uzmanlığının ve mesleğinin uzun yıllardır var olduğu dünyadaki örnekleri inceledik. Bu inceleme sonucunda Çift ve Aile Terapisi eğitiminde bulunması gereken temel unsurların belirgin ortak özellikler taşıdığı görülmüştür. Aşağıda yer alan eğitim içeriği Uluslararası Aile Terapisi Derneği (International Family Therapy Association; IFTA), Avrupa Aile Terapisi Derneği (European Family Therapy Association; EFTA), Amerikan Evlilik ve Aile Terapisi Derneği (American Association for Marriage and Family Therapy; AAMFT) ve İngiliz Aile Terapisi ve Sistemik Uygulama Derneği’nin (Association for Family Therapy and Systemic Practice in the UK; AFT) çift ve aile terapistleri için öngördükleri standart eğitim koşullarının bir derlemesidir. ÇAT veya Aile Danışmanlığı hizmetlerini yerine getirecek olan terapistlere yönelik hazırlanacak eğitim programlarının aşağıda belirtilen asgari eğitim ölçütlerini içermesi, mesleki yeterlilik açısından önemli olduğu kadar, toplum sağlığı açısında da büyük önem taşımaktadır.
Çift ve Aile Terapisi veya Danışmanlığı Önerilen Eğitim İçeriği
- A. Sistemik yaklaşım hakkında kuramsal ve teknik bilgi
- B. Temel Çift ve Aile Terapisi kuramları/yaklaşımları, çağdaş Çift ve Aile Terapisi yaklaşımları ve kanıta dayalı Çift ve Aile Terapisi yaklaşımları hakkında bilgi
- i. Farklı yaklaşımların karşılaştırılması, eleştirel olarak değerlendirilmesi ve kültürel açıdan değerlendirilmesi
- ii. Bireysel, çift veya aile modlarında yürütülebilecek terapi uygulamalarının benzerlikleri/farklılıkları hakkında bilgi
- C. Hayat boyu insan gelişimi ve aile evreleri hakkında kuramsal bilgi
- A. Temel psikopatoloji bilgisi
- B. Çiftlerde ve ailelerdeki süreçleri ve işlevselliği sistemik olarak değerlendirme
- C. Çiftlerle ve aile üyeleri ile kullanacak değerlendirme araçları hakkında bilgi ve beceri
- D. Çift ve Aile Terapisine gelen bireyleri sosyokültürel özellikler açısından değerlendirme
- A. İlk görüşmede kapsamlı ve sistemik bilgi alma becerisi
- B. Temel Çift ve Aile terapisi becerileri ile bireysel, çift ve aile görüşmelerini yürütme
- C. Terapiye dahil tüm bireylerle uygun terapötik işbirliği kurabilme ve bu kişileri terapi sürecine dahil etme
- D. Terapi planı yapma, hedefler oluşturma, terapi sürecinin gelişimini hedefler doğrultusunda değerlendirme ve uyarlama
- E. Risk ve kriz durumlarını değerlendirme, yönetme ve gerekli girişimlerde bulunma
- F. Çift ve aileleri etkileyen süreçleri ve dinamikleri değiştirmeye ve bireyleri, çiftleri ve aileleri güçlendirmeye yönelik ilişkisel/sistemik Çift ve Aile Terapisi uygulamalarında bulunma
- G. Çift ve Aile Terapisi uygulamalarında sosyokültürel faktörlerin, gelişimsel düzeyin ve ailenin içinde bulunduğu evrenin etkisi hakkında farkındalık ve bunlara uygun müdahalelerde bulunma
- H. Çeşitli biçimlerde süpervizyon (bireysel, grup, canlı, kayıttan ve konsültasyon)
- A. Alanı ilgilendiren hukuki düzenlemeler hakkında bilgi
- B. Etik kararlar verebilme ve etik uygulamalarda bulunabilme bilgisi
- A. Çift ve Aile terapisi uygulamaları üzerine yapılmış bilimsel araştırma bulguları hakkında bilgi
- B. Araştırma yöntemleri bilgisi